Υποτίθεται ότι στο οικονομικό μας σύστημα διαθέτουμε τους κατάλληλους ανοιχτούς οικονομικούς θεσμούς οι οποίοι δημιουργούν ανοιχτές αγορές, και οι οποίες δίνουν στους ανθρώπους την ελευθερία να ακολουθήσουν το επάγγελμα που ταιριάζει περισσότερο στο ταλέντο τους αλλά και την δυνατότητα να επιτύχουν μέσω της ισότητας των ευκαιριών. Επίσης υποτίθεται ότι έχουμε τους απαιτούμενους ανοιχτούς οικονομικούς θεσμούς προκειμένου να διαμορφώσουμε το έδαφος για δύο ακόμα ατμομηχανές της ευημερίας: την τεχνολογία και την εκπαίδευση. Ανοιχτούς πολιτικούς θεσμούς ονομάζουμε εκείνους τους πολιτικούς θεσμούς που είναι επαρκώς συγκεντρωτικοί και πλουραλιστικοί. Όταν οι θεσμοί δεν πληρούν μια από τις δύο αυτές προϋποθέσεις τους ονομάζουμε κλειστούς πολιτικούς θεσμούς. Η οικονομική μεγέθυνση και η ευημερία συνδέονται με τους ανοιχτούς οικονομικούς και πολιτικούς θεσμούς ενώ οι κλειστοί θεσμοί οδηγούν στην οικονομική στασιμότητα και την φτώχεια. Οι κλειστοί θεσμοί δεν μπορούν να οδηγήσουν μια χώρα σε τεχνολογικές αλλαγές για δύο λόγους: την έλλειψη οικονομικών κινήτρων και την αντίσταση των ελίτ. Επομένως οι πολιτικές ηγεσίες αποτυγχάνουν να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για την ευημερία μιας χώρας γιατί αποτυγχάνουν να αναπτύξουν ανοιχτούς οικονομικούς θεσμούς με συνέπεια να παρεμποδίζεται η οικονομική μεγέθυνση. Οι καταβολές της πολιτικής υποτέλειας των πολιτικοοικονομικών συμβιβασμών σε συνδυασμό με την πολιτικοοικονομική χειραγώγηση δημιουργούνται οι κατάλληλες προϋποθέσεις για την φτωχοποίηση της χώρας. 

Αλλά γιατί οι οικονομικές ελίτ δεν διοχετεύουν πόρους σε εξαιρετικά παραγωγικές δραστηριότητες τις οποίες ελέγχουν οι ίδιες; Μήπως η οικονομική ελίτ φοβάται για την  βαθμιαία κερδοφορία και την πολιτική κυριαρχία εκείνων που δεν ανήκουν στην ελίτ; Η παγκόσμια ανισότητα έχει αυξηθεί δραματικά μετά την βιομηχανική επανάσταση στον δυτικό κόσμο. Αν δεν υπάρχει σήμερα βιώσιμη οικονομική μεγέθυνση και περισσότερος πλουραλισμός των θεσμών τότε το τελικό αποτέλεσμα  είναι μια εκθετικη ανισότητα στη χώρα. Σήμερα τα αλτρουιστικά κίνητρα των θεσμών δεν υφίστανται με αποτέλεσμα να μην υπάρχει η δυνατότητα να εξασφαλιστεί η πλήρης απασχόλησης και η σταθερότητα των τιμών. Φαίνεται ότι το μόνο που έχει εξασφαλίσει ο δυτικός ο καπιταλισμός είναι η πολιτική ελευθερία (το οποίο κι αυτό ως ένα μεγάλο βαθμό έχει αρχίσει να αμφισβητείτε). 

Με βάση τα παραπάνω γιατί δεν υπήρξε (υπάρχει) σχεδιασμός μακροχρόνιων επενδύσεων και καινοτομιών στην ελληνική οικονομία; Η ανισότητα που επικρατεί στην Ελλάδα οφείλεται στο γεγονός ότι κατά την διάρκεια του 19ου και του 20ου αιώνα, η χώρα και οι ηγεσίες της δεν δημιούργησαν ποτέ τις απαιτούμενες προϋποθέσεις ώστε να επωφεληθεί από την βιομηχανική επανάσταση καθώς και από τις τεχνολογίες και τις οργανωτικές μεθόδους που προέκυψαν από αυτήν. Παρόλο που οι τεχνολογικές αλλαγές είναι μόνο μια από τις ατμομηχανές της ευημερίας πιστεύω ότι αυτή καθ΄ αυτή η τεχνολογία είναι ίσως η πιο σημαντική πλατφόρμα ανάπτυξης. Οι χώρες που δεν εκμεταλλεύονται τις νέες τεχνολογίες δεν έχουν επωφεληθεί ούτε από τις υπόλοιπες ατμομηχανές της ευημερίας. Και αυτό οφείλεται στους κλειστούς θεσμούς, την έλλειψη ενός συγκεντρωτικού κράτους, και την έλλειψη ικανών ηγεσιών. Επομένως η οικονομική αποτυχία της Ελλάδας οφείλεται στους κλειστούς θεσμούς της και την μυωπική νοοτροπία των ελληνικών ελίτ  και των ηγεσιών της, με αποτέλεσμα να εμποδίζουν τους Έλληνες να ακολουθήσουν το μονοπάτι της οικονομικής μεγέθυνσης. 

Georgios Ardavanis – 23/05/2023